Twee soorten luisteren

Je allereerste mentale huzarenstukje is hoe je ooit als baby wijs werd uit de woordenbrij die je om je heen hoorde. Dat iedereen het kan en dat je het je niet kunt herinneren maakt het proces van taalverwerving niet minder wonderlijk. En net als het leren van een vreemde taal op latere leeftijd begon dat met luisteren. Eerst informatie absorberen, proberen te begrijpen, en dan nadoen.

Tegelijkertijd leerde je kruipen, lopen en overal je vingers insteken. En je ontdekte dat woorden meer dan één betekenis kunnen hebben. ‘En nu luisteren!’, betekende braaf doen wat mama zegt.

Nu zijn we grote mensen en hebben we geleerd dat het in het zakelijk verkeer ook draait om goed naar de klant luisteren. Natuurlijk willen we weten wat de klant graag wil hebben, toch? Niemand gaat er prat op dat hij niet luistert naar de klant – oké, Steve Jobs was een legendarische uitzondering. Maar moeten we ook altijd braaf gehoorzamen? It’s complicated. Software bouwen is ook een bijzondere tak van sport in dat opzicht.

Zeesluis IJmijden (c) https://www.ijmuiden.nl/zeesluis/
Continue reading

Alle programmeurs zijn stiekem paardengek

Afgelopen week mocht ik met drie andere collega’s mijzelf in vijf minuten pitchen voor de account managers van Team Rockstars IT. Dit ter afsluiting van het trainingstraject consultancy, en als start voor deze nieuwe carrièrerichting. Voor wie er niet bij was hierbij een aangepaste en iets uitgebreide versie van mijn verhaal.

Ik ben Jasper Sprengers, 55 jaar en zo’n kleine 25 jaar professioneel bezig met software. Ik heb verschillende rollen gehad, van ontwikkelaar, architect, scrum master tot test lead. Daarvoor was ik korte tijd leraar Engels en vertaler. Enthousiast koorzanger, cellist, toneelspeler, fietser en fotograaf, maar niet allemaal tegelijk.

Lees ’t maar in mijn cv. Omdat ik hier maar vijf minuten heb wil ik graag twee belangrijke lessen delen die ik door de jaren geleerd heb, en die je een hoop geld en gedoe kunnen besparen. Het zijn geen grote geheimen, hoor. Wij als developers kennen ze allang, maar we geven ze niet graag toe. Het zijn vooral twee ongemakkelijke waarheden.

Het Ven, tussen Heeze en Leende
Continue reading

Laat je nooit uitdagen voor een onmogelijk project

Ik ben maar één keer in mijn IT-carrière ontslagen. Niet door de beveiliging met een kartonnen doos het pand uit gemarcheerd, maar wel ‘Jasper hoeft maandag niet meer te komen’ teruggekoppeld aan de inhuurpartij. Dit alles gebeurde op een project in Inverness, of all places, en al na vier dagen. Ik woonde toen in Edinburgh.

In mijn verdediging: het was 23 jaar geleden, dus ik beschouw het als ruim verjaard. Ik was nog groen, en het was een onmogelijk project. Wat ging er mis en wat heb ik ervan geleerd?

Vergelijk Groningen-Eindhoven (250 km)
Continue reading

Hypotheek voor een woongroep? Sorry, computer says no

Deze week had de Volkskrant een opbeurende en tegelijk gekmakende analyse over creatieve oplossingen uit de wooncrisis. Gekmakend vanwege het zoveelste voorbeeld van inflexibele software. Wil je als groep samen één groot pand kopen? Jammer, zes mensen op dezelfde hypotheekacte, dat kan de computer niet verwerken. Laat staan een gezamenlijk overbruggingskrediet totdat alle eigenaren hun oude woning verkocht hebben.

Hoe moeilijk kan het zijn!? Nou, moeilijker dan je denkt.

Copyright LittleBritainProductions
Continue reading

De rampzalige illusie van perfecte software

(Gepubliceerd in SDN magazine nr 150 april 2024)

Met ergernis door slechte software worden we dagelijks geconfronteerd, maar het debacle bij het Britse Post Office is er een van de buitencategorie. Vanaf 1999 werden 900 filiaalhouders vervolgd voor grootschalige fraude en belandden honderden achter de tralies. In bijna alle gevallen waren bugs in het boekhoudpakket Horizon de schuldige achter het vermeende gesjoemel. De leiding was op de hoogte en verdient daarmee de grootste blaam voor de gerechtelijke dwaling. Met miljarden aan compensatie mag de regering het beschaamde vertrouwen in de rechtsstaat nu herstellen, voor zover dat nog kan.

Meteen vallen je de overeenkomsten op met onze eigen toeslagenaffaire. Arrogantie van de macht die uitdraait op faillissementen, echtscheidingen tot zelfdoding aan toe. Groot verschil was wel dat onze politiek een draconische wet had bedacht en de rechterlijke macht nul coulance toonde in de uitvoering. Het was in essentie geen softwareprobleem. De opsporingsalgoritmes met hun discriminerende voorkeur maakten het weliswaar erger, maar werkten verder as designed.

Continue reading

Blijf met je klauwen van onze kunst af, AI!

Het is natuurlijk ontzettend kinderachtig: beroemde en steenrijke filmsterren, de vijftig zeer ruim gepasseerd, die opscheppen over hun fysiek lijden voor de kunst. Stuart Heritage wijdde er een vermakelijke column aan in de Guardian.

Een leven als ouderwetse actieheld is niet voor watjes. Je kunt van alles vinden over de acteerprestaties van Sylvester Stallone en de bedenkelijke politieke lading van zijn gooi- en smijtfilms, maar hij neemt het vak wel serieus. Tijdens de opnames van Rocky deel vier in 1987 mepte tegenspeler Dolph Lundgren hem zo hard in de borst dat hij een week op de intensive care lag. Het mocht de pret niet drukken. Sly bleef koppig zijn eigen stunts doen en moet het op zijn oude dag bekopen met talloze operaties en chronische rugklachten.

Continue reading

Als iets de moeite waard is mag het ook met een zesje

In een duo-interview van Pierre Bokma en Gijs Scholten van Aschat met het theatervakblad TM van vijftien jaar geleden klapte de eerste memorabel uit de school (daarom stond het me nog bij) over zijn onfortuinlijke deelname aan de toneelproductie Offertorium. Hij vond het een vreselijk stuk en speelde tegen heug en meug.

Wijlen Rutger Hauer, toch ook een getalenteerd en gevierd acteur, had daarentegen nooit spijt over de vele flutfilms waar zijn naam op de titelrol prijkte. Dat zoiets gemáákt wordt, vroeg hij zich geamuseerd af. Maar hij vond het acteursleven te leuk en lucratief om nee te zeggen, en nam genoegen met een sterrenstatus van het tweede garnituur. Als ik het voorrecht had om gevraagd te worden zou ik ook liever spelen dan op de bank zitten.

Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen moeten het onderste uit de kan halen. Koffienerds die op barista-cursus zijn geweest leggen je op Youtube uit hoe je thuis de perfecte cappuccino brouwt. Je kijkt met twijfelachtig ontzag naar de verfilming van Dian Nyad’s koppigheid, toen het haar eindelijk lukte van Cuba naar Florida te zwemmen, nadat ze dertig jaar lang haar eigen leven en dat van haar naasten zuur had gemaakt. Indrukwekkend, maar de wereld wordt er niet beter van.

Continue reading

Elke dag een pietsje beter

Toen ik in 1999 korte tijd in Edinburgh woonde kocht ik een cello. Vier jaar eerder had ik er een gehuurd en wat lessen genomen. Toen lonkte het buitenland en ging het nieuwe muzikale avontuur weer de ijskast in. Het was op het moment geen verstandige aankoop, want ik had geen budget voor een docent, en die heb je echt wel nodig. Zo lag hij na terugkomst in Nederland tien jaar werkloos op de overloop ruimte in te nemen, te druk met werk en andere hobby’s. Zou ik hem wegdoen of toch weer gaan spelen? Na mijn uitstapje in het amateurtheater zat er weer meer lucht in de hobbyplanning dus het werd het laatste.

De verhuizing naar Heeze sloeg weer een hiaat van zeven jaar nauwelijks spelen. Tot ik afgelopen zomer opnieuw de geest kreeg en een nieuwe docent zocht. Was ik niet gewoon veel te laat begonnen? Je kunt al heel behoorlijk zingen, waarom ergens anders van nul af aan beginnen? Elk muziekinstrument leren spelen is een project van de lange adem, maar de strijkinstrumenten in het bijzonder hebben een frustrerend lange aanloop. Het duurt jaren voordat je er een fatsoenlijke toon uit krijgt. En elke week les slaat een deuk in je budget voor leuke dingen ter grootte van een riante vakantie. Maar ook al ben je nog niet goed en word je nooit geweldig, als je trouw en met aandacht studeert word je wel elke dag een pietsje beter.

bladmuziek lezen we natuurlijk van de iPad, met een bluetooth pedaal om de pagina’s om te slaan. We leven tenslotte niet meer in de 18e eeuw.
Continue reading

Rick Baker vindt digitaal geen bal aan (en terecht)

De charme van een bezoek aan boekhandel van Piere in Eindhoven is dat je thuiskomt met een boek dat je niet door een gepersonaliseerd algoritme is opgedrongen, al was Masters of Make-up Effects – a Century of Practical Magic – wel een schot in de root. Een rijk geïllustreerde pil over de grootheden en hun engste en meest verbluffende creaties. Veel knotsgekke horror uit het tijdperk van de videotheek komt voorbij, maar ook de realistische transformaties van Meryl Streep tot Margaret Thatcher en Gary Oldman tot Winston Churchill.

Gedreven jongens en meiden met een prettig steekje los, en amateurs in de beste zin van het woord. Op een serieuze kunstacademie kon je dit (nog) niet leren. Dus keken ze vooral de kunst van elkaar af. Kameraadschap en hulpvaardigheid vierden hoogtij.

Continue reading

Wat was de vraag ook weer, ChatGPT?

Alleen wie de laatste twee maanden onder een steen leefde kan de tomeloze opmars van ChatGPT ontgaan zijn. Dit is artificiële intelligentie die het begrip hype herdefinieert. Scholieren gebruiken het kennelijk al massaal voor hun huiswerk en vallen prompt door de mand met opstellen zonder belabberde grammatica en spelfouten. Iedereen heeft het erover, dus ik ben rijkelijk laat. Commentaren lopen uiteen van techno-euforisch, stoïcijnse berusting tot lichte paniek over de toekomst van onze banen en het lot van de mensheid in het algemeen. Ik heb geen glazen bol, maar mijn onderbuik zegt me dat onze baan als ontwikkelaar veilig is. Voorlopig dan.

Dankzij mijn achtergrond in taalkunde en korte carrière als vertaler was ik altijd al geïnteresseerd in automatische vertaling. Maar ik ben nog steeds allesbehalve onder de indruk van de huidige state of the art. De computer slaat de plank nog te vaak finaal mis. Dat hoeft niemand te verbazen. Perfecte beheersing voor mensentaal door een machine is de heilige graal van kunstmatige intelligentie, en niet de zelfrijdende auto. Als die net zulke flaters sloegen als Google Translate zouden ze elkaar voortdurend in de prak rijden op het testcircuit.

Zeesluis van IJmuiden

De intuïtie van de moedertaalspreker voor wat wel of niet een betekenisvolle zin is hoef je niet op school te leren. Daarmee begin je al als baby. Scholen zijn een relatief nieuwe uitvinding in de geschiedenis van de mensheid, en toch konden we elkaar al tienduizenden jaren prima verstaan – binnen hetzelfde dorp, dat wel. Dit vermogen ligt aan de basis van onze natuur. We zijn gemaakt om te praten. Het brein kent geen duidelijke scheiding in software en hardware, en dat maakt mensentaal enorm lastig te vangen in algoritmes.

Continue reading