In een duo-interview van Pierre Bokma en Gijs Scholten van Aschat met het theatervakblad TM van vijftien jaar geleden klapte de eerste memorabel uit de school (daarom stond het me nog bij) over zijn onfortuinlijke deelname aan de toneelproductie Offertorium. Hij vond het een vreselijk stuk en speelde tegen heug en meug.
Wijlen Rutger Hauer, toch ook een getalenteerd en gevierd acteur, had daarentegen nooit spijt over de vele flutfilms waar zijn naam op de titelrol prijkte. Dat zoiets gemáákt wordt, vroeg hij zich geamuseerd af. Maar hij vond het acteursleven te leuk en lucratief om nee te zeggen, en nam genoegen met een sterrenstatus van het tweede garnituur. Als ik het voorrecht had om gevraagd te worden zou ik ook liever spelen dan op de bank zitten.
Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen moeten het onderste uit de kan halen. Koffienerds die op barista-cursus zijn geweest leggen je op Youtube uit hoe je thuis de perfecte cappuccino brouwt. Je kijkt met twijfelachtig ontzag naar de verfilming van Dian Nyad’s koppigheid, toen het haar eindelijk lukte van Cuba naar Florida te zwemmen, nadat ze dertig jaar lang haar eigen leven en dat van haar naasten zuur had gemaakt. Indrukwekkend, maar de wereld wordt er niet beter van.
Prachtig om je vast te bijten in een passie en op hoog niveau mee te draaien. Maar stel dat er door gebrek aan talent en doorzettingsvermogen niet meer inzit dan een zesje. Of dat het leven je simpelweg andere prioriteiten oplegt. Zou je dan liever helemaal niets doen, of toch maar je ambitie bijstellen? Zo verwoordde Oliver Burkeman het in zijn vermakelijke ‘Help!’ (2008), een geslaagd overzicht van de zin en (vooral) onzin uit de vaak Amerikaanse zelfhulplectuur.
If a job’s worth doing, it’s worth doing badly, citeert hij G.K. Chesterton (1874-1936). Als het de moeite waard is, hoeft het niet perfect. In zijn vier decennia als schrijver was deze Brit enorm productief. Zo had je er meer in vroeger tijden, denk aan Leonardo da Vinci, Charles Dickens en Mozart. Ga maar na: geen Whatsapp, zorgtaken, of nieuw seizoen van Love on the Spectrum.
Vind je je bestaan pas zinvol met drie Michelinsterren voor je restaurant, of als eerste violist bij de Berliner Philharmoniker? Dan kies je voor een leven van bikkelharde professionele perfectie, vaak ten koste van je naasten en je gezondheid. Maar aandachtig creatief bezig zijn is altijd zinvol, op welk niveau je het ook beoefent, en hoe truttig ook het resultaat.
Voor de ambitieuze professional is zingeving trouwens een luxe. Het is geen randvoorwaarde om de werkdag te beginnen. Het gaat immers om je boterham, dus dan maak je maar zin.