Een gevaarlijke knieval voor onredelijkheid

De spreekwoordelijke storm in het glas water is weer wat gaan liggen, dus bij deze als mosterd na de maaltijd nog even mijn mening over de virtuele maar niet minder virulente “social media shit storm”. Waar ging het ook weer over? Marieke Lucas Rijneveld gaat toch niet het indrukwekkende gedicht “The Hill we Climb” van Amanda Gorman vertalen. Ze heeft bedankt voor de opdracht na de storm van protest over haar kennelijk aangeboren ongeschiktheid.

Wat was ook weer de aanleiding voor al die zeer witte reacties van hoger-opgeleide Volkskrantlezers zoals ikzelf? Dat was een opiniestuk van 25-1-2021 door activist, journalist en curator Janice Deul waarin ze haar onbegrip en teleurstelling uitsprak over de keuze voor Rijneveld. “Een onbegrijpelijke keuze, in mijn optiek …” Je kan inderdaad veel redelijke bezwaren in stelling brengen tegen die keuze: Rijneveld heeft geen aantoonbare ervaring als vertaler, beheerst naar eigen zeggen de Engelse taal maar matig en heeft geen bijzondere affiniteit met spoken word of de Afro-Amerikaanse cultuur. Dat zijn de enige redelijk, politiek neutrale eisen die de sollicitatiecommissie zou mogen stellen: is de vertaler goed genoeg is en heeft hij/zij affiniteit met de stijl van het genre? Dat laatste geldt trouwens voor elk creatief beroep: wie geen affiniteit heeft met dansen, schilderen, zingen, pianospelen of schrijven kan er onmogelijk goed in zijn.

Het politiek-correcte Lake District, waar je prachtige heuvels kunt beklimmen.

Maar hier ging het Janice Deul niet om. Haar eerste bezwaar – en waarschijnlijk het enige dat telde – was Rijnevelds huidskleur: “Hen is wit”. Ze hoort niet bij ons, dus ze kan ons niet begrijpen. De ophef ging over de suggestie dat een wit persoon minder recht zou hebben of minder geschikt zou zijn om het werk van een zwart persoon te vertalen. Want al eeuwenlang – en nog steeds – is het omgekeerd. Dat is zonder meer onrechtvaardig. Veel talent in de zwarte gemeenschap krijgt niet de mogelijkheid zich te ontplooien, zeker in de VS niet. Maar two wrongs don’t make a right. Laat hier geen misverstand over bestaan: dit ging over huidskleur. “Niets ten nadele van Marieke Lucas Rijneveld, maar … “, begint het artikel. De onuitgesproken ondertoon is mij duidelijk: ze is te wit.

Ik vind het begrijpelijk dat Deul bezwaar maakt tegen het feit dat er ‘weer’ voor een wit persoon gekozen is maar ik vind het jammer dat dat voor haar zo zwaar moet wegen. Nog spijtiger vind ik het dat Rijneveld zich de verontwaardiging zo sterk aantrok dat ze de opdracht teruggaf. Telkens als huidskleur of religie in het geding is verliezen we elk gevoel van perspectief en wordt alles politiek. Iedereen die zegt dat hij zich gekrenkt voelt moet we even serieus nemen. De redelijke ondergrens is vervaagd. Er moet altijd een punt zijn waarvan je redelijkerwijs kunt zeggen: “Nu stel je je aan. Dit hoeven we niet serieus te nemen”.

Het is een veelvoorkomend woord in onze rechtsspraak: ‘redelijkerwijs’. Het is bij uitstek een subjectief begrip. Opvattingen over wat redelijk is veranderen in de tijd, en dat is goed. Social justice warriors lijken een bonte groep onredelijke aanstellers, maar we mogen hun invloed niet bagatelliseren. Het teruggeven van die vertaalopdracht was een gevaarlijke knieval voor een sentiment dat alleen maar leidt tot grotere polarisatie. Daar kan niks goeds uit voortkomen.

Posted in Niet gecategoriseerd