We moeten minder luisteren naar Joris Luyendijk en de redenen daarvoor legt hij omstandig uit tegenover Roland Duong in de recente Tegenlicht podcast. Ze zullen er de ironie ook wel van ingezien hebben.

Zijn boek Zeven Vinkjes, over de impliciete privileges van de heren die de dienst uitmaken, heeft veel onder ‘ons soort mensen’ teweeggebracht. Ik heb het met veel plezier gelezen. Strikt genomen heb ik ze ook alle zeven, maar gelijk de meesten binnen dat bevoorrecht gezelschap ben ik nog niet voor een raad van bestuur gevraagd (gelukkig maar). De vinkjes mogen dan wel een onrechtvaardige barrière vormen, een automatisch vrijkaartje naar de top zijn ze daarmee nog niet. Ambitie en aanleg komen er ook aan te pas.

En ongegeneerde zelfoverschatting, dat hoort er ook bij. Roland beschrijft een leuk voorval hoe, pratend over zijn bezoek aan China, zijn gesprekspartner meteen het onderwerp kaapte om zijn visie te geven op het land en de volksaard. “Wat interessant, bent u daar ook geweest?”. Nee, dat was hij niet.

Dit deed mij denken aan mijn eigen kennismaking met China als docent Engels aan een lerarenopleiding via Voluntary Service Overseas. Bij aankomst werden we in groepjes op sleeptouw genomen door de groep die er al een jaar zat. Ze lieten ons Beijing ontdekken en maakten graag indruk met hun verse buitenlandervaring.

Daar leerde ik het prachtige Engelse woord “to pontificate” kennen van een oudere collega in mijn lichting. Letterlijk genomen is dat spreken als de paus (pontifex). Je zegt het over iemand die te graag uitstraalt dat hij veel verstand van zaken heeft. En ja, dat is bijna altijd een hij. “Can we have a bit less pontificating, please. Imagining yourselves experts of the Far East. We’re western Europeans, for heaven’s sake”, bromde hij.

Ook in de IT orakelt men graag. Blogplatform Medium wemelt van de slimme twintigers die een baan bij een van de prestigieuze burn-out fabrieken van Silicon Valley in de wacht hebben gesleept en al te graag hun levenslessen delen in korte bullet points blogs als “The seven invaluable lessons I learned from my year at Facebook”. Ooit schreef ik ook dat soort stukjes. Gelukkig slijt die arrogantie wel met de jaren.

Maar waar mijn VSO-collega’s tenminste nog op echte ervaring konden bogen blijft de ras-zevenvinker een blaaskaak tot zijn laatste snik. De man die zijn leven lang met de wind in de rug heeft gefietst gaat vanzelf geloven dat zijn inzichten en handelen dus wel de beste moet zijn. Zodoende ontwikkelt hij een blinde vlek voor alle kennis, ervaring en empathie die hij mist.