Vandaag wil ik het hebben over onthouden en vergeten. Artificial intelligence experts weten het al lang, maar populaire fictie houdt van een analogie tussen mens en machine die op alle vlakken mank gaat. Er is geen verschil tussen software en hardware in het brein. Herinneringen zijn geen stukjes data. Alles is associatief en zal niet beklijven zonder context. Er zijn geen overzichtelijke mappen en laatjes in je hoofd waar je werk en privé netjes gescheiden in kunt opbergen. Kon dat maar.
Het geheugenpaleis (2012) van Joshua Foer is een respectabel staaltje participerende journalistiek. Voor zijn boek over de werking van ons geheugen nam hij actief en succesvol deel aan geheugenkampioenschappen. Daar gebeurt inderdaad wat de naam doet vermoeden. Wie kan zo snel en nauwkeurig mogelijk een reeks willekeurige feiten onthouden? Dat is de kampioen ezelsbruggetjes. De beste onthouders creëren namelijk wilde onzinverbanden om zo van willekeurige feiten toch een steekhoudend verhaal te maken, al is het dan vergezocht.
Zulke spelletjes zijn imposant omdat je mensen iets ziet doen waar ze totaal niet voor gemaakt zijn. Net als elke andere topsport heeft het iets bovenmenselijks. Het is de cerebrale versie van de klassieke triatlon, met zwemmen, fietsen en een marathon als toetje. Maar ook de sterkste man ter wereld legt het in een potje armworstelen af tegen elk gorillawijfje. En al ben je de beste menselijke computer, je zult nog altijd het onderspit delven tegen een PC uit 1990. Wie kan een willekeurig getal van duizend cijfers onthouden en het tien jaar later feilloos reproduceren? Wie kan blindsimultaan schaken tegen de beste tien van de wereld en ook nog winnen? Wie kan pi in duizend decimalen uit het hoofd berekenen? Geen mens.
