“Ben jij op zoek naar een leuke nieuwe uitdaging?” Ik vind dat je niet moet klagen over zulke berichtjes van ijverige recruiters. De vraag naar ervaren krachten in de markt voor softwareontwikkelaars blijft maar groeien en zij doen tenslotte ook maar hun werk. Waar een flink deel van de wereldbevolking het hoofd boven water houdt met slechter betaald, gevaarlijker en saaier werk zijn deze ongevraagde aanbiedingen het luxeprobleem aller luxeproblemen. Nee, het gaat mij om de woorden leuk en uitdaging in één zin. Die twee kunnen per definitie geen stelletje vormen. Laat ik ze eens definiëren aan de hand van wat persoonlijk anekdotisch bewijs.

Mijn twee jaar als leraar Engels op het Chinese platteland dan. Op één kamer na was mijn flatje onverwarmd. Soms had ik een dag geen stroom. ’s Winters viel ik van de ene verkoudheid in de andere, met rugpijn van een gammele bureaustoel. De autoritaire bestuursstijl van de school was slikken of stikken. Kortweg, een onvergetelijk ervaring. Als koorzanger nam ik regelmatig deel aan uitvoeringen van lastige werken. In de klassieke muziek is aandacht voor detail heilig. Muggenziften is de norm, technische uitglijers gênant. Ook hier geldt de Pareto curve: tachtig procent van de aandacht gaat naar twintig procent van de noten. Die moet je kunnen dromen. Het resultaat was meestal prachtig, maar het zwoegen tijdens repetities kwam je af en toe je neus uit.

Buiten je comfort zone treden is een irritant cliché geworden, maar het geeft wel precies aan waar ‘leuk’ een uitdaging wordt, namelijk als het niet meer comfortabel is. Leuke dingen zijn aangenaam, plezierig en moeten vrij zijn van frustratie, teleurstelling of risico op mislukking. Leuk was die keer toen ik solo een heuveltop in Wales beklom met de verkeerde schoenen. De afdaling werd een dringende uitdaging om vooral niet mijn enkel te verzwikken toen ik merkte dat ik helemaal geen mobiel bereik had. Een uitdaging moet een zeker risico op falen in zich dragen, in de vorm van verwonding, teleurstelling, of zakken voor een examen. Er moet iets op het spel staan. Als je zeker bent dat het niet kan mislukken is het geen echte uitdaging. Voor wie elk jaar fluitend de Nijmeegse vierdaagse loopt is het vast nog wel een inspanning, maar steeds minder een uitdaging. Een uitdaging moet wel een redelijke belofte van succes in zich dragen en het ongemak moet in balans zijn met het te behalen resultaat. Daarom lopen we niet allemaal triatlons. Hoeveel tegenslag je bereid bent te incasseren voor een twijfelachtige kans op succes is een goede indicator voor je carrièresucces.

De leuke baan is een recent Westers luxeproduct. Voor een groot deel van de mensheid is geld verdienen een noodzakelijk kwaad, en dat is nooit anders geweest sinds we werken voor geld hebben uitgevonden. Daarom geven veel jackpotwinnaars ook meteen hun baan op, zelfs als het niet eens zo vervelend, gevaarlijk of vies werk was. Er wordt wel gezegd dat de ideale baan een combinatie is tussen wat goed betaald, veelgevraagd is en overeenkomt met je kwaliteiten en affiniteit. Dat klopt heel aardig. Vergeleken met concertpianisten of acteurs zijn wij softwarebakkers echt een bevoorrecht volkje. 

Ons werk ik kennelijk zo leuk dat we graag in de avonduren nog aan onbetaalde hobbyprojectjes zitten te sleutelen. Ik heb er ook heel wat gehad. Sites als gitlab/github en het oude Sourceforge staan vol met halfbakken open source projecten waar inmiddels de virtuele spinnenwebben welig terig. Een kleine minderheid van de projecten wordt echt succesvol. Mij is het ook nooit gelukt, maar ik twijfel inmiddels niet meer of het desondanks nog wel de moeite waard is. Ik ben me bewust van mijn motieven, en die zijn meestal enkel om te leren en nieuwe technologie te ontdekken. Ik hoefde nooit de nieuwe Linus Torvalds te worden. Want een populair open source project onderhouden geeft je veel van hetzelfde gedoe van een echte onderneming: reclame maken, vrijwilligers managen, en natuurlijk de puntjes op de i wat betreft documentatie.

Vraag je dus niet af waarom je huidige werk niet net zo leuk kan zijn als je avondprojectje. Dat kan simpelweg niet. Een serieuze commerciële onderneming heeft niet alleen maar leuke kanten. Je moet samenwerken met mensen die je niet zelf hebt uitgekozen, die lastige vragen stellen, andere ideeën hebben. Jij bepaalt meestal niet wat er gebouwd gaat worden, en vaak heb je niet eens volledige vrijheid over hoe je dat doet. Je moet je tegelijk dienstbaar en kritisch opstellen. Dat is de uitdaging van ons vak, en die kan vaak, maar hoeft lang niet altijd leuk te zijn.