De jaren zeventig zijn terug van nooit weggeweest. In hippe vintage winkels betaal je grif voor oranje en poepjesbruine 45 jaar oude prullaria. De altijd boeiende serie Andere Tijden van de VPRO had op 20/1/18 een schokkende geschiedenisles over de verkeers(on)veiligheid uit die tijd in de aflevering Autogordels vast en zeker.
In absolute termen vielen er toen jaarlijks zes keer meer verkeersdoden dan nu: ca. drieduizend in 1972 tegen 629 in 2016. Maar bedenk wel dat er inmiddels bijna vier miljoen mensen bij zijn gekomen, die allemaal meer zijn gaan rijden op steeds drukkere wegen. Het was toen gewoon levensgevaarlijk op de weg, niet alleen door de laconieke houding van de chauffeurs, maar ook door de gebrekkige stand van de techniek. Een kloeke Volvo uit die tijd is een koekblik vergeleken met de instapmodellen van nu.
Dat die techniek een inhaalslag zou maken is niet meer dan logisch. Ook is het te billijken dat je in een democratie pas strengere wetgeving (gordels, maximumsnelheid) maakt als de situatie daarom vraagt. Maar de overheid taalde er niet naar! De aanvankelijke weerstand van de automobilisten en bromfietsers tegen die ‘vrijheidsbeperkende’ maatregelen was enorm, en met de blik van nu onbegrijpelijk.
Nog zoiets: de docenten op mijn lagere en middelbare school rookten nog tijdens de les. Weliswaar een minderheid, maar die paften wel voor drie. In twee van de drie kantines op het St. Thomascollege in Venlo mochten de leerlingen roken tijdens de pauze. We wisten al decennia dat het slecht was, maar de tabakslobby wilde ons doen geloven dat “Roken moet mogen”. Een steeds kleinere minderheid was het daar mee eens, maar het heeft tot in de jaren negentig geduurd voordat het normaal gevonden werd als je op een feestje het bezoek vroeg buiten te roken.
Zwarte Piet is een racistisch relikwie waarvan we eindelijk en goddank gaan inzien dat het toch echt niet meer kan. Ook met consumenvuurwerk is er een omslag in wording: amputaties en blindheid zijn geen acceptabele keerzijde. Dit soort bewustwording gaat traag, maar is uiteindelijk onomkeerbaar.
Welk ramp laten we tegenwoordig voor onze ogen voltrekken zonder in te grijpen? Ik denk dat dat het excessief gebruik van smartphones is. Er raast een epidemie van bijziendheid onder pubers, die zelfs kan leiden tot voortijdige blindheid. Over de lange-termijneffecten op het leer- en concentratievermogen hebben we überhaupt geen benul, maar het is op zij minst zorgelijk en we handelen ernaar als de automobilist uit mijn kleuterjaren.